Esthetiek boven entertainment

Op mijn blog ben ik altijd al een brave jongen geweest. Ik heb nooit gevloekt (of toch niet veel), ik heb nooit films afgekraakt (slechts een paar) en ik heb slechts een paar reacties gehad van mensen die vonden dat ik hun favoriete films niet genoeg heb opgehemeld. Vandaag eindigt dit allemaal. Aanschouw (aanlees bestaat niet) mijn allergrootste frustratie als filmliefhebber: mensen die entertainment boven esthetiek plaatsen.


De hoeveelheid films die ik bekijk is over de laatste paar maanden exponentieel gestegen. Hoe meer ik er kijk, hoe meer ik mij aansluit bij de meningen van film critics en specialisten. Ik geloof niet dat goede films gestopt zijn na Raging Bull (1980), de meest recente film uit het Sight and Sound-lijstje, maar ergens kan ik hun geen ongelijk geven. Na dat jaartal is er een lichte degradatie van het filmmedium op te merken. Het is wel zo dat mijn eigen top 10 vol staat met films van NA die periode, maar ik ben er vrijwel zeker van dat binnen een jaartje Peter Jackson vervangen zal worden door Jean Renoir. Mijn lijst is een clichélijst, afgezien van die ene echte Art-film die ik zo aanbid. Mijn metamorfose van filmkijker naar filmliefhebber (ja, dat is een verschil) is nog volop aan de gang, maar nu wijken we sterk af van het eigenlijke punt.

Toen ik één of andere cheesy film aan het bekritiseren was heeft iemand mij op de rooster gelegd, en één van de meeste geweldige zinnen ooit uitgesproken. 'Dat is entertainment, dat hoeft niet goed te zijn.' Gewoonweg briljant. Ik heb zelden zoveel nonsens en zoveel waarheid in één zin gehoord. Het is nonsens, want hoe kan iets slechts nu entertainend zijn? Het is waarheid, want films die entertainment boven esthetiek plaatsen zijn doorgaans niet zo denderend. Laten we even naar een stukje uit de definitie van het medium film kijken:

'Het proces van filmmaken is zowel een kunst als een industrie.'

Juist ja, film is kunst, maar de filmindustrie is een entertainmentsector. Deze zaken mogen NIET verward worden. Films worden gemaakt doordat er ergens iemand is die niet wilt opgeven, en ergens in gelooft. Dit is een artiest, geen zakenman. Films moeten gemaakt worden uit esthetische redenen, maar het resultaat van die esthetiek kan op zich entertainend zijn. Een ervaring die gezien wordt als 'entertainend' hoeft ook niet louter te slaan op komedie. Ook een droevige film kan entertainen, maar niet in de conventionele zin van het woord. Iets is 'goed' als het een goede ervaring uitlokt bij de kijker, ongeacht het type van die ervaring. Films mogen niet gemaakt worden met zuiver entertainment als doel, en zichzelf achteraf bestempelen als film (kunst dus). Dat is een zware conceptuele fout die ingaat tegen de aard en de missie van het medium. 'Filmmakers' die entertainment boven esthetiek plaatsen leunen doorgaans het dichtst aan bij mensen zoals Michael Bay. De man wiens grootste talent het filmen van explosies is.

Je kan deze visie ook bekritiseren: film mag niet elitair zijn. Het is een medium voor iedereen, en als je jezelf kwijtraakt in het escapisme van typische Hollywood-actie, moet dat geaccepteerd worden. Ikzelf heb ook 'guilty pleasures'. Films zoals Bruce Almighty, The Mask, Police Academy enz... zijn niet 'verboden', maar zullen gewoon nooit het niveau van pakweg Tokyo Story evenaren. De hoogste vorm van appreciatie die een dergelijke film kan krijgen is 'niet slecht', maar dat is een heel andere categorie dan 'goed'.